AJAX (İngilizce: Asynchronous JavaScript and XML, Türkçe: Eşzamansız JavaScript ve XML), İnternet sayfalarında JavaScript ve XMLHttpRequest kullanımı ile etkileşimli uygulamalar yaratan tekniğin isimidir.
Nasıl okunması gerektiği ile ilgili bir genel uzlaşma olmamakla beraber çoğunlukla yazıldığı gibi ajaks olarak okunurken, kimileri tarafından aynı yazımlı ismiyle futbol takımı örnek gösterilerek ayaks olarak okunmaktadır. İngilizce'de ey-ceks olarak okunur.
En yaygın kullanım alanı, sayfayı yine yüklemeye gerek kalmaksızın, sayfada görünür farklıklar yapmaktır. XMLHttpRequest kullanılarak ansızın fazla bağımsız işlem yapılabilir. Kimi bilişim uzmanları, AJAX'ın HTML ve XML´den sonra en yenilikçi İnternet yazılımı olduğunu ve Web 2.0.´ı sonlandırıp, 3. evrenin kapısını açtığını iddia etmişlerdir.
Asynchronous JavaScript and XML sözcüklerinin kısaltması olan Ajax, etkileşimli (interaktif) web uygulamaları yaratmak için kullanılan bir web programlama tekniğidir. Temel emeli arka tasarıda sunucuyla ufak miktarda data değişimi sayesinde sayfayı daha hızlı aktüelleyebilen web sayfaları yapmak, dolayısıyla kullanıcının istediği her anda bütün web sayfasını aktüellemek derdinden kurtulmaktır. Bu da web sayfasının etkileşimini, hızını ve kullanılabilirliğini artırmak demektir.
Ajax tekniği aşağıdaki teknolojileri kullanır:
Bilgiyi biçimlendirmek ve görüntüsünü değiştirmek için XHTML (veyahut HTML) ve CSS.
Görüntülenecek bilgiyi dinamik olarak göstermek ve onunla etkileşimli çalışmak için bilhassa JavaScript ve JScript gibi ECMAScript olan kullanıcı tarafındaki bir scripting dili yardımıyla ulaşılabilen DOM.
Web sunucusu ile bilgi kullanılan XMLHttpRequest objesi. Bir takım Ajax frameworklerde ve bir takım vaziyetlerde web sunucusuyla bilgi alışverişi için XMLHttpRequest yerine IFrame de kullanılır; diğer uygulamalarda ise dinamik olarak ilave eden JavaScript TAG´leri de kullanılabilir.
Kullanıcıyla sunucu arasındaki bilgi alışverişlerinde genelde XML formatı kullanılır. Evvelce hazırlanmış HTML, düz metin, JSON ve hem de EBML bile olmak üzere rastgele bir format da kullanılabilir. Bu tip dosyalar sunucu tarafında rastgele bir script (PHP, ASP vs.) ile dahi üretilmiş olabilir.
DHTML, LAMP ve SPA gibilerin aksine Ajax kendi başına bir teknoloji değildir, ancak terim bir hayli teknolojinin bir bütün olarak kullanıldığını ifade eder.